Narzędzia CAT, CAT Tools, TEnTs – Trados, MemoQ, Wordfast i DejaVu

Trados, MemoQ, Wordfast, Deja Vu - najbardziej popularne narzędzia do wspomagania procesu tłumaczenia
Trados, MemoQ, Wordfast, Deja Vu – najbardziej popularne narzędzia do wspomagania procesu tłumaczenia

Narzędzia CAT, CAT Tools, TEnTs – mimo różnych nazw, gdy mówimy o narzędziach wspomagających proces tłumaczenia, przeważnie mamy na myśli programy takie jak SDL Trados, MemoQ, Wordfast, czy DejaVu X. Są to najbardziej rozbudowane narzędzia – kompletne środowiska w których możemy nie tylko tłumaczyć, ale zadbać o przebieg całego procesu, zaczynając od analizy powtarzalności, przez tłumaczenie z wykorzystaniem pamięci tłumaczeń (Translation Memory) i bazy terminologicznej, na sprawdzeniu QA (Quality Assurance) kończąc.

Czytaj dalej Narzędzia CAT, CAT Tools, TEnTs – Trados, MemoQ, Wordfast i DejaVu

Czym są bazy terminologiczne?

spojnosc_terminologiczna
Baza terminologiczna pomoże zachować spójność terminologiczną w dokumencie.

Baza terminologiczna, po angielsku Terminology Database, to sposób na zoptymalizowanie działania każdego narzędzia CAT. W tym artykule opiszę, czym one są i jak mogą zostać wykorzystane. Artykuł ten jest oczywiście wstępem do dalszch rozważań nad tym szerokim zagadnieniem.

  • Czym są bazy terminologiczne

Najprostszą formą bazy terminologicznej jest dwujęzyczny zbiór terminologii zapisany jako baza danych. Bazy te tworzone są w różnego rodzaju Systemach zarządzania terminologią. Praktycznie każde narzędzie CAT posiada własną aplikację służącą do tworzenia, edycji i wykorzystywania baz terminologicznych. Bazy te można tworzyć na wiele sposobów. Najbardziej popularnym sposobem na utworzenie bazy terminologicznej jest import glosariusza dwujęzycznego z Excela. Oczywiście, można także dodawać kolejne terminy podczas tłumaczenia.

  • Do czego służą bazy terminologiczne

Bazy terminologiczne są uzupełnieniem pamięci tłumaczeń i używane są równolegle z nimi podczas tłumaczenia przy użyciu CATów. Te dwa zasoby uzupełniają się wzajemnie – segmenty pamięci tłumaczeń oferują szerszy kontekst dla fraz i terminów, baza terminologiczna natomiast, jest bardziej precyzyjna i podpowiada tłumaczenia najmniejszych nośników znaczenia – samych terminów.

Oprócz tłumaczenia z pomocą bazy terminologicznej, istnieje również możliwość korzystania z niej jako materiału referencyjnego lub słownika.

Inną, niedocenianą możliwością, z której można skorzystać dzięki bazie terminologicznej jest funkcja QA (Quality Assurance). Dzięki wykorzystaniu bazy terminologicznej do QA, program jest w stanie automatycznie sprawdzić konsekwencję w stosowaniu tłumaczeń zgodnych z bazą.

Klasyfikacja narzędzi CAT

W tym artykule postaram się rozwinąć temat narzędzi CAT, uporządkować informacje na ich temat, a także nakreślić rozległość dziedzin, w których są wykorzystywane.

Narzędzia CAT to szeroka kategoria, w której znajdziemy różnego rodzaju oprogramowanie do wspomagania tłumaczenia. W jej skład wchodzą zarówno niewielkie aplikacje używane do liczenia słów w dokumentach, jak i rozbudowane środowiska do tłumaczenia (ang. TEnT ? Translation Environement Tools – zaproponowane przez Josta Zetsche).

Żeby mieć lepszy pogląd na to czym są, wyróżnimy trzy typy:

  • niezależne narzędzia, które posiadają wybrane funkcjonalności służące wspomaganiu tłumaczenia
  • narzędzia, które uzupełniają funkcjonalności innego oprogramowania
  • narzędzia, które zapewniają kompletne, rozbudowane środowisko dla wszystkich operacji wykorzystywanych w procesie tłumaczenia (TEnTs).

Do pierwszego typu, zaliczamy szereg aplikacji służących do takich zadań jak:

  • przeszukiwanie materiałów referencyjnych,
  • zarządzanie terminologią,
  • zarządzanie projektami tłumaczeniowymi,
  • zliczanie słów i znaków w dokumentach do tłumaczenia
  • lokalizacja oprogramowania

Drugi typ, to narzędzia do:

  • ekstrakcji terminologii
  • ekstrakcji tekstu (np. z formatów graficznych)
  • konwersji między formatami i zarządzania pamięciami tłumaczeń
  • alignmentu
  • zapewnienia jakości (Quality assurance)

Ostatni typ, to najbardziej rozbudowane rozwiązania i narzędzia, które stanowią kompletne środowiska do tłumaczenia (TenTs).

Punktem wyjścia do ich stworzenia było „wsparcie” pamięci tłumacza i rozszerzenie jego możliwości dzięki zastosowaniu pamięci tłumaczeń. Pamięć tłumaczeń pozwalała gromadzić wcześniej przetłumaczone teksty i porównywać do nich nowy materiał, dzięki czemu tłumacz nie musi tłumaczyć tych samych treści wielokrotnie.

Obecnie, narzędzia te oferują znacznie więcej. Dwa podstawowe udogodnienia, którymi dysponują to moduł do zarządzania terminologią ? do tworzenia baz terminologicznych i używania ich w tłumaczeniu (sama idea zarządzania terminologią jest w Polsce mało doceniana), a także obsługa skomplikowanych formatów plików ? programy ukrywają i chronią treści, których nie należy tłumaczyć (np. pokazują je w formie tagów).

W kolejnym artykule wnikliwiej zajmę się klasyfikacją właśnie tych rozwiązań.

Które narzędzie CAT?

Producenci narzędzi CAT
Producenci narzędzi CAT

W całej gamie narzędzi CAT znaleźć można szereg rozwiązań różnych dostawców. Narzędzia wspomagające tłumaczenie możemy dzielić ze względu na cenę (w dobie kryzysu to pewnie ważny wyznacznik), funkcje/moduły, czy wygodę użytkowania. Można też przyjąć inny miernik – popularność.
Popularność, to z jednej strony tłumacze – freelancerzy, którzy wybierają najbardziej odpowiadające im narzędzie. Z drugiej strony (często kluczowej) biura tłumaczeń, które na korzystanie z danego CATa się decydują. Ci ostatni mają nie mały wpływ na to, w czym tłumaczą ich poddostawcy, tym samym stanowiąc główny czynnik kształtujący rynek narzędzi CAT.

To odpowiedni moment na krótką zagadkę. Oto ona:
Które narzędzie CAT jest najpopularniejsze?
Chwila namysłu.. i odpowiedź nasuwa się sama. Najbardziej popularne, a przynajmniej uchodzące za takie, narzędzie CAT, to SDL Trados. Pomijając wszystkie inne kwestie (o których na pewno napiszę w odpowienim momencie), popularność i fakt, że Trados jest oprogramowaniem najczęściej używanym przez biura tłumaczeń, to jemu właśnie poświęcimy na łamach tej strony najwięcej uwagi. Nie oznacza to jednak, że nie wspomnimy o konkurencji.
Bynajmniej. Lista konkurentów i pretendentów do przejęcia pozycji lidera na rynku jest długa. Na polskim rynku narzędzi CAT, drugą pozycję w rankungu popularności zajmuje Wordfast. A trzeci..
Z trzecim mam problem. O ile w gronie CATów kilka aplikacji ugrunowało sobie wysoką pozycję, np: Across, Deja Vu, czy Transit. To pojawiają się nowe programy, takie jak ostatni hit – MemoQ, które wprowadzają sporo zamieszania na rynku. Warto wspomnieć także o inicjatywach open-source i OmegaT i rozwiązaniach całkowicie webowych, takich jak XTM.
Reasumując. Narzędzi wspomagających tłumaczenie jest sporo. Pokusić się można o stwierdzenie, że każdy może wybrać coś dla siebie. To stwierdzenie to jednak mit. Tłumacze dostosowują się do wymagań pracodawców i stosują takie rozwiązania, które dadzą im stałe dochody. Wybór ogranicza się zatem do tych narzędzi CAT, które potrafią obsłużyć najpopularniejsze formaty, są najbardziej uniwersalne, stabilne i przy tym – popularne.

Czym są narzędzia CAT?

Narzędzia CAT, CAT tools - większe tempo, lepsza jakość, mniejsze koszty.
Narzędzia CAT, CAT tools – większe tempo, lepsza jakość, mniejsze koszty.

CAT Tools, narzędzia CAT, a może narzędzia wspomagające proces tłumaczenia. Słyszałeś gdzieś to słowo. Wiele osób o tym mówi, i wiele już z tego korzysta. Tylko w zasadzie, to nie wiesz dokładnie o co chodzi.

W tym artykule postaramy się przybliżyć Ci ten temat. Zajmiemy się wyjaśnieniem trzech kwestii:

  • czym są narzędzia typu CAT
  • do czego służą
  • jak działają
  • komu są potrzebne

Czytaj dalej Czym są narzędzia CAT?